Burgerschap en de Klas als Minimaatschappij

Een onderzoek van de Universiteit Utrecht in bovenbouwklassen over burgerschap.

Wat doen leerkrachten en leerlingen om een veilige groep te krijgen? Een groep waar iedereen zich geaccepteerd voelt ongeacht de verschillen in cultuur, religie of achtergrond? De Universiteit Utrecht onderzoekt in schooljaar 2021-2021 verschillende burgerschapsthema’s in de groepen 6, 7 en 8. Leerkrachten en schoolleiders kunnen zich vanaf nu aanmelden met hun klas(sen).

Waar gaat het onderzoek over?

De klas wordt vaak een ‘oefenplaats voor burgerschap’ genoemd: leerlingen leren hier om samen te leven en rekening met elkaar te houden. Dit onderzoek gaat over sociale burgerschapsthema’s zoals sociale verbondenheid, sociale competenties, onderlinge relaties, omgaan met conflict en omgaan met (culturele) verschillen. Ook leerkrachten hebben een belangrijke plaats in project BLOK: er wordt onderzocht hoe dagelijkse interacties tussen de leerkracht en leerlingen bij kunnen dragen aan burgerschapsvorming in de klas.

De resultaten van dit onderzoek maken het mogelijk om meer inzicht te krijgen in hoe dagelijkse omgang met elkaar in de klas bij kan dragen aan burgerschapsvorming.

Wat levert het onderzoek op voor scholen en leerkrachten?

Scholen en leerkrachten die meedoen aan dit onderzoek (met één of meerdere klassen) worden op verschillende manieren gecompenseerd voor hun deelname:

• Iedere deelnemende leerkracht ontvangt lesmateriaal. In deze handreiking/lessen vindt u tips om met de groep in gesprek te gaan over het klimaat in de groep. Dit is belangrijk, omdat de leerlingen bevraagd zijn op allerlei aspecten van het functioneren van de groep en hun plek daarin. Die bewustwording vraagt om een vervolg. Zo krijgen u en de leerlingen een mooie kans om waar mogelijk de sfeer in de groep te verbeteren.
• Over elke deelnemende school wordt een rapportage geschreven met onderzoeksbevindingen en een rapportage over de sociale veiligheid in de klas (conform normen van onderwijsinspectie).
• Na afloop van het onderzoek ontvangen leerkrachten een cadeaubon ter waarde van 75 euro voor hun deelname.
• Iedere leerkracht ontvangt halverwege het schooljaar een cadeaubon om naar eigen inzicht te besteden aan een passend cadeau voor hun klas.
• De Universiteit Utrecht en de Vreedzame School organiseren na afloop van het onderzoek een conferentie, waar we met elkaar in gesprek gaan over de belangrijkste bevindingen van het onderzoek en hun betekenis voor de onderwijspraktijk. Deelname hieraan is vrijblijvend.

Hoeveel tijd kost het om mee te doen?

Gedurende het schooljaar 2021-2022 zal er driemaal (najaar, winter en voorjaar) een klasbezoek plaatsvinden, bestaande uit twee onderdelen. De leerkracht en de leerlingen vullen tegelijkertijd een vragenlijst in (max. 45 minuten). Daarnaast is er een lesobservatie middels video-opnamen, hiervoor zijn geen aanpassingen van de les nodig. Per meetmoment is de tijdsinvestering voor de leerkracht dus ongeveer 1 uur.

Wilt u meedoen en meer te weten komen over burgerschap?

Neem contact op met Lian van Vemde en Minke Krijnen (onderzoekers van de Universiteit Utrecht) via blok@uu.nl. Op de website vindt u meer informatie over het onderzoek en kunt u zich aanmelden.